Günümüzde hızlı nüfus artışı sadece az gelişmiş ülkelerin sorunudur. Az gelişmiş ülkelerin neredeyse tamamı, hızlı nüfus artışına sahne olan ülkeler sınıfına girmektedir. Afrika kıtasında doğurganlık hızı (kadın başına 5.2 çocuk), dünya ortalaması olan 2.6 değerinin iki katıdır. Oranlardaki nispi azalmaya rağmen bir takım ülkelerde doğurganlık hızı ve çocuk doğurabilme yaşındaki kadınların payı fazladır. Afrika ülkelerinden Somali‟de doğurganlık indisi 7.3, Angola‟da 6.8, Burkine Faso‟da 6.6, Asya ülkelerinden Yemen‟de 7.6, Güney Amerika ülkelerinden Paraguay‟da 4.2‟dir. Doğurganlık oranının gelişmiş ülkelerdeki seviyeye düştüğü (kadın başına 1.8 çocuk) Çin‟de bile 1.3 milyarlık nüfusun esas kısmını genç yaş yapısı oluĢturmaktadır ki doğurgan yaştaki kadınların sayısının yükselmesi nüfus artışına yol açmaktadır.
Bu ülkelerde yıllık ortalama nüfus artış hızı en düşük %2 iken, bir kısmında %3‟ü aşmaktadır. Bu ülkelerin bir diğer ortak özelliği, nüfusun yakın tarihlerde artmaya başlamasıdır. Genel olarak ölüm oranlarının azalması ve doğum oranlarının yüksek bir seviyede kalması bu durumu açıklar. Hekimlerin çalışmaları, aşılama kampanyaları, sıtmanın geniş alanlarda ortadan kaldırılması, bebeklerin sağlık taramasından geçirilmesi, sağlık ve temizlik hizmetlerinin geliştirilmesi ölüm oranlarını, özellikle de bebek ölümlerini dikkat çekici bir şekilde, yarı yarıya azaltmıştır. Bununla birlikte, yoksulluk, yetersiz beslenme, konut noksanı; yüksek hastalık riskini devam ettirmektedir. Ancak, genç nüfus oranının fazlalığı yüksek ölüm oranlarını bir ölçüde maskeleyebilmektedir.
Dünya Yıllık Nüfus Artış Haritası
Burada az gelişmiş veya gelişmemiş ülkeler açısından bir kısır döngü ortaya çıkmaktadır. Zaten zengin olan ülkeler daha az artarken, fakir ülkeler, bu fakirliklerini pekiştirecek boyutlarda daha fazla ve hızlı çoğalmaktadır. Sonunda umut edilen, gelişmekte olan ülkelerin nüfus gelişim çizgisinin, doğum oranının düştüğü endüstrileşmiş ülkelerin nüfus eğilimlerini takip etmesidir. Katı tutum sergileyen ülkeler hariç, dünyanın pek çok yerinde Çin ve Singapur‟da olduğu üzere hükümetler, yaygın bir aile planlama kampanyası uygulamaya çalışmaktadır. Gelişmekte olan ülkelerin bazılarında doğurganlık hızlarının inişe geçtiğinin işaretleri vardır. Ancak henüz nüfus gelişimi tüm dünyada kontrol altına alınamamıştır.
Kaynak: Nüfus Coğrafyası
Prof. Dr. Ertuğrul Murat ÖZGÜR