KARBON’UN 4 ANA KAYNAĞI:
- ATMOSFER: Karbondioksit
- HİDROSFER: Karbondioksit ve bikarbonat iyonu
- LİTOSFER: Petrol, kömür, doğal gaz, karbon
- BİYOSFER: Canlı bünyesindeki organik bileşenler
- Doğadaki karbonun çoğu karbondioksit şeklindedir. Havadaki karbondioksit, fotosentezde kullanılır.
KARBONDİOKSİT TÜKETİMİ:
- Fotosentez,
- Deniz hayvanlarının kabuk oluşumu
- Deniz hayvanları ve bitkilerinin ölmesi, tabana çökerek karbonatlı kayaların oluşumu,
- Ölen canlıların bünyelerindeki karbonun petrol, kömür gibi fosil yakıtlara dönüşmesi.
KARBONDİOKSİT ÜRETİMİ:
- Solunum
- Ölen canlıların çürümesi,
- Orman yangınları,
- Karbontlı kayaların fiziksel ve kimyasal olarak ayrışması,
- Volkanizma faaliyetleri sonucu,
- Fosil yakıtların yakılması.
Tüm canlılar, karbon içerikli bileşikler olan organik moleküllerden oluşur. Yani, karbon döngüsü oldukça önemlidir. Atmosfer, karbon döngüsünde en önemli rolü oynar. Burada karbon, karbon dioksit formunda bulunur. Atmosferdeki karbon dioksit döngüye fotosentez yoluyla girer. Bitkiler tarafından alınan karbonun bir kısmı solunum yoluyla yeniden atmosfere geri döner. Kalan karbon, bitki dokularının yapımında kullanılır. Daha sonra otçulların bitkileri yemesiyle besin zincirinde ilerler ya da bir kısmı bitkinin ölmesiyle ayrıştırıcılara geçer. Hayvanlar ve ayrıştırıcılar karbonun bir kısmını, solunum yoluyla tekrar karbon dioksit olarak atmosfere salar. Kalan kısım da, ayrışarak toprağın bir parçası olur. Uzun bir zaman sonra, bunların bir kısmı sıkışarak petrol ve kömür gibi fosil yakıta dönüşür. Fosil yakıtların yakılmasıyla da yeniden atmosfere salınır.
Okyanuslar, atmosferdeki karbon dioksit seviyesinin belirlenmesinde önemli bir rol oynarlar. Karbon içeren gazlar difüzyon yoluyla okyanus yüzeyi ve atmosfer arasında hareket eder. Su bitkilerinin de fotosentez için sudaki karbon dioksiti kullanmaları gerekir. Okyanus bitkileri de karbonu tıpkı karasal bitkiler gibi depolar. Okyanus hayvanları bu bitkileri yiyerek karbonu depolarlar. Daha sonra, solunum yoluyla karbon dioksiti yeniden suya bırakırlar. Okyanus bitkileri ve hayvanları öldüklerinde suda çürürler (ayrışırlar). Çürüyen bitki ve hayvanlar okyanusun dibine çökerek orada çözünür ya da okyanus dibine yerleşerek tortunun içine gömülürler. Bazı deniz canlıları da karbon gazını okyanus suyundan alır ve kabuklarını yapmak için kullanırlar. Bu canlılar öldüğünde karbon dolu kabukları çözünür ya da okyanus dibine yerleşir. Her ne kadar kayaların oluşumu ve aşınımı uzun bir zaman alsa da, bu süreç de karbon döngüsünde rol alır.