Boru Hattı Taşımacılığı
Boru hattı taşımacılığı malı borular yardımı ile nakletme işidir. Genellikle sızı ve gaz maddeler taşınır fakat pnömatik borularda
kapsüllere konulan katı maddeler hava basıncı kullanılarak da taşıma yapılır.
Gazların ve sıvıların yanı sıra bazı kararlı kimyasal malzemelerde boru hattı yardımı ile nakledilebilir. Bu yüzden kanalizasyon, sulu çimento, su ve hatta bira boru hatları mevcuttur; fakat bunlar arasında tartışılmaz en önemli taşıma petrol ve doğal gazın taşınmasıdır. Sık sık bu boru hatları, “boru hattı denetleme aletleri” ile kontrol edilir ve temizlenir.
Boru hatları taşımacılığına 19. yüzyıl’ın sonlarına Vladimir Shukhov ve Branobel (Nobel Kardeşler) şirketi öncülük etmiştir, büyük miktarda petrol ve doğal gazı başka bir bölgeye nakletmededi en ekonomik yoldur. Demir yollarıyla mukayese edildiğinde gönderilen miktar başına daha az masraf ve daha yüksek kapasiteli nakliyedir. Boru hatları deniz altınada inşa edilebilir, her iki yöntemde ekonomik ve teknik yönden çok fazla dikkat gerektirir, çoğunlukla petrol denizlerde tanker gemileriyle taşınır.
Ham petrol belli miktarlarda balmumu veya parafin içerir, ve soğuk iklimlerde balmumu boru hattı içerisinde artış gösterebilir. Bu balmumu birikimi periyodik olarak hat bouyunca “boru hattı denetleme aletleri” yardımı ile temizlenir.
Ham petrol, ham su ve içme suyu ile doğalgazın taşınması amacıylaTürkiye’nin her yöresinden geçen boru hatlarından oluşan bir ağortaya çıkması beklenmektedir. Buna hidroelektrik tesislerin basınçlı borularını ve cevher taşımaktakullanılan hatlarla proses hatlarını da eklemek gerekir. Tüm boru hatları düşünüldüğünde gerek tasarım, gerek üretim ve degerekse işletme aşamalarında yurt içi mühendislik – müşavirlik –yüklenicilik firmalarına, kamu kuruluşlarına görev düşmektedir.
Boru hattıyla taşımanın üstünlükleri: Ekonomik Taşıma fiyatları değişken değil İşletmesi kolay, bazen otomatik Gömülü hat çevreyi rahatsız etmez. Gömülü hat sabotaja karşı daha güvenli.Boş konteynerleri geri göndermek gibi bir sorun yok.Hat kapasitesini artırmak mümkün.Gömülü hat trafik ve benzer servisleri engellemez.Rota seçmek karayolu ve demiryolundan kolay.Kaza/ton-km oranı düşük.Araçların geçemeyeceği yerden geçmesi mümkün
Boru Hatlarının Toplum ve Ülkelerarası Siyasi İlişkilerde Önemi
Boru hatları, sıklıkla petrol ve doğalgaz iletiminde kullanılır. Günümüzün çağdaş toplumları için petrol ve doğalgaz, para, enerji ve refah anlamı taşır. Şu an, petrol dışında hiçbir kaynağı olmayıp da zenginlik ve refaha kavuşabilmiş pek çok ülke vardır. (örn: Suudi Arabistan, BAE, Kuveyt, Azerbaycan, Türkmenistan vb.)
Petrol ve ürünleri, ekonomi ve toplum yaşamı konusunda bu denli önemli olabildiği için, siyasi ilişkilerde de önem arz etmektedir.
Bir ülkenin, gaz veya petrolünün çoğunluğunu ithal ettiği bir başka ülke ile iyi ilişkiler kurması, düşmanca tavır takınmaması gerekir. Aksi takdirde, petrol ihraç eden ülke, kendisine düşmanca davranan ülkeye vanalarını ansızın kapatabilir. Bu da, petrol ve gaz alımı yapan ülkenin toplumundaki yaşantıda çalkantılara yol açabilir, petrolsüz kalan ülkenin hareketlerini kısıtlayabilir, hatta söz konusu ülkeyi kaosa bile sürükleyebilir. Petrol hatlarının önemi de burada ortaya çıkar.
İlki Pensilvanya’da (ABD) 1920 yıllarında düzenlenmiş olan petrol boru hatlarının 100 m³/saat ile 4.000 m³/saat arasında değişen debileri, 40-160 km aralıklarla kurulmuş pompalama istasyonları tarafından sağlanır. Bu istasyonlarda, imdat pompası dışında, dizel motoruyla ya da elektrik motoruyla çalışan 1-4 pompa bulunur. Sıvının hızı 5-10 km/saat’e ulaşabilir. Petrol boru hatları genellikle 1 m çapında, karbon çeliğinden yapılmış boruların kaynakla birleştirilmesiyle yerleştirilir. Karada ve deniz dibinde, pek derin olmayan hendeklere, 120 m uzunluğundaki borular halinde döşenir.
Dünyadaki Belli Başlı Boru Hatları
Bira Boru Hattı
Almanya, Gelsenkirchen’de önemli futbol sahalarından bir olan Veltins-Arena’da ki barları biribirine bağlayan 5 km uzunluğunda bir bira boru hattı mevcuttur. Böyle büyük stadyumlarda bira dağıtmak için ne uygun yöntemdir, çünkü barlar maçın çeşitli zamanlarında gelen yoğun talebi karşılamak için bu sistemi kullanırlar. Bunu da merkezi bir depodan temin ederler.
Arap Boru Hattı, Mısır doğalgazını Avrupa’ya taşımak amacıyla kurulması planlanan boru hattıdır. Lübnan, Ürdün, Suriye ve Türkiye’yi de kapsayacak hattın 2007 veya en geç 2008’de Türkiye’ye Mısır doğalgazını getirmesi beklenmektedir.
Hat sayesinde Mısır’ın doğalgaz ihracatı iki katına çıkaracaktır. Türkiye için Mısır gazı Rus ve İran gazına bir alternatif oluşturabilecektir. Hatta bazı uzmanlara göre Mısır doğalgazı bir alternatiften çok bir dengeleyicidir ve bu hatta diğer Arap ülkeleri de eklenmelidir.
MEGAL boru hattı (Almanca: Mittel-Europäische-Gasleitung) Almanya’da bulunan doğalgaz taşıyan boru hattı sistemidir. Doğalgazı Almanya-Çek Cumhuriyeti, Avusturya-Almanya ve Fransa-Almanya sınırlarına taşır.
Nord Stream Boru Hattı
Nord Stream ,Baltık Denizi’ndeki bir doğal gaz boru hattıdır. Rusya’daki Vıborg şehrinden Almanya’daki Greifswald kasabasına kadar uzanmaktadır. Sahibi ve işletmecisi Nord Stream AG’dir.
Rusya hükümeti tarafından desteklenen ve Gerhard Schröder başbakanlığındaki Almanya hükümeti tarafından uzlaşmaya varılan projede boruların döşenmesine Mayıs 2011’de başlandı. Boru hattının resmi açılışı 8 Kasım 2011 tarihinde yapıldı.
Hattın geri kalanı 2011 ve 2012 yıllarında döşenecek ve bunun ardından hat yılda 55 milyar metreküple maksimum kapasitesinde doğal gaz taşıyabiliyor olacak. Langeled boru hattını geride bırakan hat, 1222 kilometre ile dünyanın en uzun deniz altı boru hattıdır.
Proje aşamasında Avrupa’nın Rusya’ya artan enerji bağımlılığı ve çevreye verebileceği potansiyel zarardan dolayı tartışma konusu oldu.
İran-Ermenistan Doğalgaz Boru Hattı İran’dan başlayan Ermenistan’da sona eren 140 kilometre uzunluğunda boru hattıdır. Hattın 100 kilometrelik İran bölümü İran’ın Tebriz şehrinden İran-Ermenistan sınırına kadar devam eder. Ermenistan bölümü ise, Meghri kentinde sona erer. Ayrıca 197 kilometrelik bir boru hattı ülkenin merkezine ulaşacak ve ülkenin mevcut dağıtım ağına bağlanacak bir hattın yapımı planlamaktadır. Boru hattının yarıçapı 700 mm olup, yapımı 220 milyon Amerikan doları tutmuştur. İki ülke arasında yapılan anlaşma 20 yıllıktır.
İran’dan alınan her bir metreküp doğal gaz için, Ermenistan İran’a 3 KWh elektrik vermektedir. Boru hattı 20 Aralık 2006’da çalışmaya başladı. Ancak hattın resmi açılışı iki ülkenin devlet başkanlarının katılmasıyla 19 Mart 2007’de gerçekleşti. İran’dan Ermenistan’a ikinci bir boru hattı yapılması halen gündemdedir. Bazı düşüncelere göre boru hattının yarıçapı Rus Gazprom şirketinin baskısından dolayı düşürülmüştür. Boru hattının çapının artmasıyla birlikte, bu boru hattından A—vrupa’ya ihracat yapılması mümkün olabilecekti. Ancak Avrupa’daki doğalgaz pazarında çoğunluğu sağlayan Rusya bunu engellemek için hattın yarıçapını 700 mm’ye indirdi.
Odessa-Brody Boru Hattı
Henüz kullanılmamış olan boru hattı Hazar Denizi’nden çıkarılan petrolü Batı Avrupa pazarlarına taşımak için tasarlanmıştı.
Ukrayna’nın kararı uygulamaya konulursa o zaman Rusya petrollerinin Karadeniz’den Akdeniz’e iletilmesi gerekecek. Türkiye boğazların bu amaçla kullanılmasına özellikle karşı. Ancak Odessa-Brody hattına ekonomik ve jeopolitik nedenlerle de itirazlar geliyor.
Odessa-Brody boru hattının inşaatı 2001 yılında tamamlandı ama hâlâ kullanıma açılmadı. Ukrayna tarafından planlanan bu boru hattı, ülkenin batısındaki Brody’de, mevcut olan “Dostluk” boru hattının güney koluna eklenecekti.